Trong thế giới ngày càng nhanh và quá tải thông tin, kỹ năng đọc sách không chỉ dừng lại ở việc “nhìn chữ, hiểu nghĩa”. Có một kỹ thuật nhỏ nhưng lại tạo ra khác biệt lớn trong tốc độ đọc, khả năng ghi nhớ và mức độ tập trung – đó chính là cố định mắt. Đây không phải là một khái niệm mới, nhưng lại là yếu tố thường bị bỏ qua khi người ta muốn cải thiện hiệu quả đọc. Vậy cố định mắt là gì? Tại sao nó lại quan trọng? Và làm thế nào để rèn luyện kỹ năng này? Hãy cùng SpeedReading khám phá thông qua bài viết dưới đây nhé!

Cố định mắt là gì
Khi bạn đọc sách, mắt không di chuyển liên tục theo từng dòng chữ như một đoạn phim trơn tru. Thay vào đó, mắt "nhảy" qua từng cụm từ theo các chuyển động ngắt quãng – được gọi là saccades. Giữa các chuyển động này, mắt sẽ dừng lại tại một điểm trong văn bản để tiếp nhận thông tin – và đó chính là lúc xảy ra sự cố định mắt.
Thời gian mắt dừng lại càng ngắn, số lần dừng càng ít, thì tốc độ đọc của bạn càng cao. Nhưng nếu mắt di chuyển hỗn loạn, quay lại dòng trước hoặc bị phân tâm, hiệu quả đọc sẽ giảm mạnh. Vì vậy, việc làm chủ điểm cố định mắt chính là bước đầu để đọc nhanh, đọc sâu và không mỏi mắt.
Vì sao cố định mắt lại tạo nên khác biệt lớn khi đọc sách
Tăng tốc độ đọc mà vẫn hiểu nội dung
Người đọc giỏi không phải là người đọc từng chữ, mà là người nhìn thấy cụm từ. Một mắt nhìn tập trung vào một điểm có thể bao quát 3–5 từ cùng lúc. Nhờ đó, thay vì phải dừng mắt 15–20 lần cho một dòng văn bản, bạn có thể chỉ cần 3–5 điểm dừng. Việc này giúp bạn đọc nhanh hơn mà không bỏ sót ý chính.
Tăng cường tập trung và ghi nhớ
Cố định mắt đúng cách giúp bạn tránh những chuyển động thừa, là nguyên nhân chính gây phân tâm. Khi mắt di chuyển không kiểm soát, não cũng bị ảnh hưởng, dẫn đến mất tập trung và phải đọc lại nhiều lần mà không hiểu. Ngược lại, khi cố định mắt ổn định, bạn sẽ duy trì được sự tập trung cao độ, giúp tăng cường khả năng hiểu bài và ghi nhớ lâu dài.
Giảm mỏi mắt, duy trì đọc lâu dài
Mỏi mắt là lý do khiến nhiều người không thể đọc sách quá 15 phút. Nhưng nếu bạn biết cách điều tiết tầm nhìn, giữ cho mắt dừng lại hợp lý tại các cụm từ thay vì lia nhanh loạn xạ, đôi mắt sẽ được nghỉ ngơi theo chu kỳ tự nhiên và không bị quá tải. Nhờ đó, bạn có thể đọc sách lâu hơn mà không mỏi mệt.
Dấu hiệu bạn chưa biết cố định mắt đúng cách
Không phải ai cũng nhận ra rằng mình đang đọc “sai cách”. Nếu bạn thường xuyên gặp phải những tình trạng dưới đây, rất có thể nguyên nhân xuất phát từ việc chưa biết cách cố định mắt hiệu quả trong quá trình đọc sách:
Mắt hay “quay lại” đọc các dòng đã qua
Bạn có bao giờ vừa đọc xong một đoạn, rồi phải quay lại vì không nhớ rõ nội dung? Đây là dấu hiệu của việc mắt không được dẫn dắt chính xác khi đọc. Khi điểm cố định mắt không ổn định, mắt thường phải quay lại các dòng đã qua, làm giảm tốc độ đọc. Điều này không chỉ khiến bạn mất thời gian mà còn làm giảm khả năng tập trung, dễ gây cảm giác mệt mỏi khi đọc lâu.
Phải đọc đi đọc lại nhiều lần mới hiểu
Khi mắt không tập trung đúng vào từng cụm từ, bạn sẽ chỉ “lướt qua chữ” chứ không thực sự tiếp nhận được ý nghĩa. Điều này khiến bạn phải quay lại đọc lại một cách bị động, vừa mất thời gian, vừa khiến thông tin bị đứt mạch, khó ghi nhớ.
Cảm giác mỏi mắt, cay mắt sau 20–30 phút đọc
Đây là hệ quả rõ rệt nhất của việc mắt liên tục di chuyển không có kiểm soát. Các cơ mắt phải làm việc quá sức để lia từ này sang từ khác, dẫn đến cảm giác khô, rát, thậm chí nhức đầu nhẹ. Việc không cố định mắt đúng cách khiến bạn khó duy trì việc đọc trong thời gian dài.

Đọc chậm và dễ xao nhãng
Mắt không dừng đúng chỗ sẽ làm não bộ phải “tự đoán nghĩa”, khiến quá trình đọc trở nên rời rạc và kém hiệu quả. Bạn dễ bị mất tập trung bởi những thứ xung quanh, hoặc bởi chính sự rối loạn trong dòng suy nghĩ của mình. Tốc độ đọc cũng chậm đi rõ rệt, ảnh hưởng đến hiệu suất học tập hoặc làm việc.
Khó nhớ nội dung sau khi đọc xong
Có khi nào bạn đọc xong một chương sách nhưng lại không nhớ nổi nội dung chính? Đó cũng là dấu hiệu cho thấy mắt và não chưa phối hợp nhịp nhàng trong quá trình tiếp nhận thông tin. Khi cố định mắt không đúng, chữ chỉ lướt qua tầm nhìn mà không được não xử lý sâu. Thông tin vì thế khó lưu lại, khiến việc ghi nhớ trở nên rời rạc và kém hiệu quả.
>> Xem thêm: Bí Quyết Luyện Kỹ Năng Đọc Nhanh: Chìa Khóa Tăng Tốc Độ Tiếp Nhận Tri Thức
Những phương pháp đơn giản để cải thiện kỹ năng cố định mắt
Cố định mắt bằng cách đọc theo cụm từ thay vì từng chữ
Thay vì đọc từng từ, hãy học cách nhìn và hiểu cụm từ (3–5 từ/lần). Điều này giúp mắt dừng ít hơn mà vẫn nắm được ý nghĩa. Ví dụ: thay vì đọc “Tôi / rất / thích / đọc / sách”, hãy nhìn toàn bộ cụm “Tôi rất thích đọc sách” chỉ bằng 1–2 lần cố định mắt.
Sử dụng bút hoặc ngón tay để dẫn mắt
Dùng một chiếc bút hoặc đầu ngón tay di chuyển dưới dòng chữ theo nhịp ổn định sẽ giúp mắt bạn đi đúng hướng, giảm sự dao động. Đây là mẹo đơn giản nhưng rất hiệu quả, đặc biệt cho người mới bắt đầu.

Luyện đọc bằng phương pháp "mắt chim ưng"
Hãy mở một đoạn văn và thử chỉ dừng mắt ở 3–4 điểm cho mỗi dòng. Ban đầu bạn sẽ thấy khó, nhưng chỉ sau 1–2 tuần luyện tập, mắt sẽ thích nghi và bạn sẽ thấy khả năng đọc nhanh cải thiện rõ rệt.
Đọc sách giấy thay vì màn hình quá lâu
Ánh sáng xanh từ màn hình khiến mắt nhanh mỏi và khó giữ được điểm cố định lâu. Hãy ưu tiên đọc sách giấy hoặc sử dụng chế độ “reading mode” trên thiết bị để bảo vệ mắt. Điều này sẽ tạo điều kiện cố định tốt hơn.
Cố định mắt bằng cách thực hiện quy tắc 20 - 20 - 20
Cứ sau 20 phút đọc, hãy nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây. Điều này giúp cơ mắt thư giãn và giữ được sự ổn định cho những lần cố định tiếp theo.
>> Xem thêm: Tập Đọc Nhanh Chuẩn Khoa Học: Tiết Kiệm Thời Gian, Tối Ưu Hiểu Biết
Kết luận
Cố định mắt tưởng chừng là phản xạ vô thức, nhưng khi biết cách làm chủ nó, bạn sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt. Không chỉ giúp đọc nhanh, hiểu sâu, mà còn bảo vệ thị lực và tăng thời gian tập trung. Trong hành trình chinh phục tri thức, đừng bỏ qua kỹ năng nhỏ này. Bạn nhớ luôn theo dõi SpeedReading để cùng nhau nâng tầm tri thức nhé!
SPEED READING VIỆT NAM
- Trụ sở chính: B2-R5 Royal City, 72A Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
- Điện thoại: 0973.020.487 / 0913.908.000
- Email: Srvn.speedreading.vietnam@gmail.com